Son dönemlerde hızlı bir artış gösteren ve dillerden dillere dolaşan STEM eğitimi nedir? Neden bu kadar önemlidir ve eğitim başarısını yükseltmek isteyen öğrencilerin üzerinde uygulanması gereken bir sistem midir?
Tüm bu soruların cevabını yazımızda sizlerle paylaşacağız. İlk olarak ‘STEM nedir?’ bundan bahsedelim. STEM eğitimi pek çok bilim dalının bir araya gelerek oluşturduğu disiplinler arası bir eğitim sistemidir.
STEM, 1970’li yılların başında Amerika’ya beyin göçü yapan teknoloji ve sayısal alanlarda çalışan mühendislerin yapmış oldukları işler ve çalışmış oldukları iş alanları göç dairesi ve insan kaynakları tarafından SMET olarak kısaltıldı. Daha sonralarda ise bu alanlarda çalışmış olan eğitimciler bu kısaltmayı bir kök, sap anlamına da gelen STEM olarak kısaltmayı tercih ettiler.
STEM eğitimi çok köklü bir yapıya dayansa da eğitim sisteminin içerisine etki etmesi 2001 yılında, dünyada ilk defa Judith Ramaley tarafından ortaya atılmış olan bir eğitim sistemi fikridir. Ülkemizde bu eğitim sistemi, ortaokullara ya da ilkokullara geçmeden önce ilk olarak eğitim sistemlerinde anketlerle ve görüşlerle değerlendirmeye alınmıştır. Son senelerde ise yavaş yavaş eğitim sistemimizin içine giren bir metot olma yolunda ilerlemektedir.
Fen (science), teknoloji (technology), mühendislik (engineering) ve matematik (mathematics) gibi gelecek için son derece önemli olan 4 temel disiplinin bir araya gelmesiyle beraber oluşturulan bir öğretim modeli olarak da tanımlamak mümkündür. Saymış olduğumuz bu bilim dallarına ilişkin alanlarda yetkin yeni bireyler yetiştirmeyi amaçlayan STEM, öğrencilere bilgiyi soyut bir şekilde anlatmak yerine, bilgiyi günlük yaşamda karşılaştığı herhangi bir problemlerle başa çıkmak zorunda kaldığında hayatını kolaylaştırıcı bir şekilde kullanabilmesini öğretir.
Bu konu üzerinde yapılmış olan çalışmalara bakıldığında ve genel bir literatür taraması yapıldığında, STEM eğitiminin okul öncesi çağdan başlayıp lisansüstü öğrenim çağına kadar kullanılabileceği ve hem müfredat dahilinde hem de müfredat dışı bir şekilde uygulanabilecek bir eğitim metodu olduğu gözlemlenmiştir.
Fen, matematik, mühendislik ve çağımızın vazgeçilmezi olan teknoloji birbiriyle bağlantılı disiplinler arası bilim dallarıdır. Matematik olmadığı zaman fen, fen olmadığı zaman mühendislik, mühendislik olmadığı zaman ise teknoloji eksik ve yarımdır. Bu nedenle tüm bunlar arasındaki ilişkiyi bilmek ve öğrenilen bilgileri bu alanlarla ilişkilendirebilmek son derece önemlidir. STEM çocuklara tüm bu disiplinlerarası bölümleri bir arada kullanmayı ve ilişkilendirmeyi öğretir.
STEM eğitimi sayesinde çocuklar, fen derslerinde ve matematik derslerinde öğrenmiş oldukları bilgileri yalnızca soyut bir şekilde formül ve karmaşık yapılardan ibaret olarak değil bunun yerine hayatı kolaylaştıran ve bir problem çözmekte pratik düşünmeyi sağlayarak çözümler üreten bireyler olarak yetişir. Yani STEM eğitimi alarak, eğitim görüp ders çalışan bir çocuk, fen dersinde kaldıraçlar konusunda öğrendiği bilgileri yalnızca formüle dökerek kağıt üzerinde soru çözmek için değil aynı zaman da bu bilgileri günlük hayatında bir yük kaldırırken de kullanabileceğini bilir ve bu yöndeki mühendislik becerilerini geliştirip kullanarak bilgiyi hayata geçirmiş olur.
STEM eğitimi alan her birey çevresindeki olayları ve sorunları nasıl çözmesi gerektiği konusunda çözümler üreten ve yaratıcı düşünen bireyler haline gelir. Bu eğitim metodu sayesinde her öğrenci aslında bir mühendistir. Fen ve matematik dersinde öğrendikleri bilgileri günlük hayatta ya da bir problemi sorunu çözmekte ya da hayatı kolaylaştıran herhangi bir şeyi bulmakta kullanabilmektedir.
STEM metoduyla eğitim almış olan öğrencilerin, fen ve matematik gibi önemli bilim alanlarında öğrendikleri bilgileri yaratıcı düşünme kabiliyetleriyle beraber, bir tasarım yaparak sanat uygulamaları, öğeleri, tasarım ilkeleri ve standartları arasında anlamlı bir bağ kurmalarına ve çok yönlü bir şekilde gelişip öğrendiklerini gözlemlemek mümkün. STEM eğitimi sayesinde düşüncelerdeki ve hayal gücündeki sınırların ve kısıtlamaları ortadan kaldırmış oluruz. STEM sayesinde eleştirel düşünme, sorgulama ve inovasyonla dolu bir öğrenme ortamı da sağlanır.
Bu şekilde bir eğitim gören bir birey, ileride karşılaştığı her problemle nasıl başa çıkması gerektiğini görür ve bu yönde çözümler üretir. Bu nedenle STEM eğitimi almış olan bir öğrenciyle almamış olan bir öğrenci arasında büyük farklılıklar vardır. Ezberci bir eğitim sistemi çocuklara yalnızca kağıt üzerindeki problemleri çözmekte yardımcı olurken, STEM eğitimi almış olan bir öğrenci örnek verecek olursak hava kirliliğinin sebeplerini bilmesinin yanı sıra bu hava kirliliğini nasıl çözmesi gerektiği hakkında da yeterli bilgiye sahip olacaktır. Üstelik bu eğitim metodunun kazandırmış olduğu yaratıcı ve eleştirel düşünme özelliklerinden dolayı, bu problemi çözerken hem kendini hem de yapılan çalışmaları eleştirerek yeni çözümler bulabilecek ve problemi azaltacak ya da tamamen ortadan kaldıracak sistemleri oluşturabilecektir.
STEM eğitiminin amacından kısaca bahsedecek olursak, sürekli büyüyen ve artan bir teknolojik çağda gelişebilmek ve teknolojiye ayak uydurmak için pek çok yapıyı ve düşünce sistemini de değiştirmemiz gerekmektedir. Bunların başında da eğitim sistemi gelmektedir. Eğitim sisteminin içerisinde teknolojiyi ve disiplinler arası bilimleri harmanlayıp kullanmak en önemli şeydir.
Teknoloji eğitimin ve hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olmaya başlamıştır ve STEM’de de baş köşede yerini almıştır. Tüm bahsettiğimiz bu disiplinlerarası bilim dalları bir araya gelerek güçlü bir sistemi oluşturmaktadır. Ne yazık ki çağ ilerledikçe sadece matematik bilmek ya da sadece fen bilmek yeterli değildir. Eleştirel düşünmek, matematikte ve fendeki bir bilgiyi hayatı kolaylaştırmak adı altında mühendislik becerileriyle harmanlayarak teknolojiden faydalanan nesillerin yetişmesi gerekmektedir. Tüm bunları bir arada yapabilmek için ise STEM eğitimi üzerinde yoğunlaşması gerekmektedir. Yapılan pek çok çalışmada da STEM eğitiminin olumlu dönütler verdiği gözlemlenmiş ve pek çok eğitimci tarafından desteklenmiştir.