Gün geçtikçe daha da popüler hale gelen Maker hareketinin tanımı zor gibi gözükebilir. En basit tanımıyla bu kültür, zanaatkar ruhu yeniden yönetmek anlamına gelir. Herhangi bir kariyer veya beceri düzeyindeki toplulukları, kaligrafiden mobilyaya ya da teknolojiye kadar çok çeşitli alanlarda kendi elleriyle bir şeyler yapmaya çeker. Maker hareketi, adeta fiziksel dünyadaki kopukluğa bir tepki olarak doğmuş gibi. Çünkü Maker kültürü, etkilediği toplulukları, paylaşmaya ve insanları birbirlerine yardım etmeye teşvik ediyor. İnsanlar arasında etkileşimin ortaya çıkması için bir köprü görevi görüyor. Ve iyi haber; Maker ruhu ülkemizi de kasıp kavuruyor…
Maker hareketi dünya çapında yükselişe geçmiş durumda. Hem de dünyaya birçok farklı şekilde fayda sağlamaya devam ediyor. Bir Maker etkinliğine katıldığınızda; ‘’kendin yap’’ projesini keşfediyor ve becerilerinizi toplulukla paylaşıyorsunuz, aynı zamanda kişisel becerilerinizin farkına varma imkanı yakalayıp, öğrenirken kendinizi geliştiriyorsunuz
Maker hareketi ile ele alınan alanlardan bazıları sanat, metal işleme, bilim, takı yapımı, kaligrafi, film yapımı, web sitesi yapımı-tasarımı ve teknolojidir. Kendin yap projelerinde üretilen ürünler, sürdürülebilir kalkınmaya ve çevreye yardımcı olmaya, yerel kültürü geliştirmeye odaklanır. Maker öncüleri, toplumu her alanda geliştirmek için yola çıktılar. Tüm etkinlikler sınıflarda, ofislerde, yaşlı evlerinde yapılabilmekte. Eğlence de yanınıza kar kalıyor.
Maker Hareketi Tarihçesi: Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıktı?
Maker hareketinin lonca ve esnaf ruhunun yeniden canlandırılması için ortaya konulan kültürel bir olgu olduğunu söylemeliyiz. Maker ruhuyla hareket eden her kişinin bir üretici olduğu doğrudur. Tüm bu kişiler kendi ürünlerini kendileri yaratırlar. Maker kültürünün en önemli etkisi, insanları üretmeye teşvik etmesidir. Maker kültürünün asıl amacı insanları daha üretken hale getirmek değildir, bu kültürün temel amacı; insanların hazır tüketim alışkanlıklarından uzak olmalarını sağlamaktır.
Dünyayı etkisi altına alan, bireysel ve toplumsal gelişime fayda sağlayan Maker hareketi, 2005 senesinde Maker Faire’ın yaratıcısı Dale Dougherty tarafından ortaya atıldı. Maker yaklaşımı, kısa bir sürede kültüre dönüştü. Dale Dougherty, Maker ruhunun temelinde rekabetin olmadığını bunun yerine paylaşımın yer aldığını söyler. Ayrıca, Maker kültüründe para yoktur ve yetenek ile bilginin kombinasyonu vardır.
Maker hareketi, ‘’Kendin Yap’’ mottosu ile teknolojinin birleşmesinden oluşan yeni nesil bir kültürel akım. Maker ruhu geniş bir alana yayılmış durumda. Sınırlar tamamen bireylerin hayal edebilme yeteneğine bağlı. Maker etkinliği ile elde edilen bir ürünün fayda sağlaması gerektiğini de ekleyelim.
Maker Kime Denir? Maker Nasıl Olunur?
Maker, bireysel olarak ortaya yeni şeyler koyan, üretici olan kişilere denir. Kısacası DIY ürünlerini ortaya çıkaran kişiler Maker’lardır diyebiliriz. Örneğin, Littlebits, Arduino gibi elektrik donanımlar yardımıyla projeler üreten, bireysel drone yapan, üç boyutlu yazıcı ile tasarım yapıp basan, kendine özel yemek tarifi bulan kişilerin hepsi Maker şeklinde tanımlanabilir.
Maker hareketi deneyim ve paylaşımdan beslenir. Maker ruhu, kişilerin ürettiklerini kendilerine saklamaması, diğer insanlarla da paylaşmasını gerektirir. Gerçek bir Maker, bilginin paylaştıkça çoğaldığına ve tüm bu bilgilerin toplumları daha da ileri götürebileceğine inanır.
Maker’lar için ezber değil deneyim daha önemli. Deneyim kazanma aşamaları ise genelde şu şekilde ilerler; yap, başarısız ol ve yeniden yap. Tüm bu adımlardan dolayı Maker, bir an olsun başarısızlık korkusu yaşamayan kişidir.
Maker hareketi teknoloji sayesinde daha da gelişme ve yayılma imkanı buldu. İnternet sayesinde bilgi, daha da kolay şekilde ulaşılabilir hale geldi. Herhangi bir şey oluşturmak istendiği zaman, arama motorlarından yerli ve yabancı kaynaklar taranıp, ihtiyaç duyulan bilgilere erişmek mümkün. Üretici olmak için aslında hiçbir engel yok. Hayal edilen ürünleri ortaya çıkarmak için gereken teknik bilgiler, devre şeması, dosyalar, baskı malzemeleri vb. çok çeşitli materyaller ufak bir araştırmayla bile öğrenilebilir. Burada önemli olan kişinin yaratıcılığını ortaya çıkarmak istemesi ve detaylı bir araştırmaya girişmesi.
Maker kültürü, Maker’ların paylaşma temeline dayandığından, Maker kişiler kolektif şekilde de çalışabilir. Hackerspace ve Makerspace gibi mekanlar bu amaç için oluşturulmuştur. Bu atölyeler sayesinde çocuk, genç, yetişkin, yaşlı demeden hemen herkes tecrübe seviyesine göre bir araya gelebilir, düşüncelerini, hayallerini ve deneyimlerini paylaşma şansı yakalayabilir. Maker hareketi ile ilk kez tanışacak olan kişilere bu tarz atölyeler benzersiz olanaklar tanır. En basitinden, Maker ruhu taşıdığına inanan kişiler topluluklara dahil olarak, yeterli düzeyde eğitim alabilir, Maker olmak için büyük bir adım atabilir.
Türkiye’de Maker Hareketi
Maker kültürünün gelip geçici bir trend olması mümkün değil. Sebebi ise yaratıcılık içeriyor olması. Tüm firmalar yaratıcılık sayesinde bir adım daha öne çıkabilir, kişiler ise yaratıcılık yetkinlikleri ile kariyer basamaklarını hızla tırmanabilir. Kişilerin daha yaratıcı iş üretmeleri, etkileşim yaratmaları ve her alanda yaratıcı fikirlerin ortaya çıkarılması için Maker hareketi büyük önem arz eder. Maker kültürüyle birlikte üretim ve inovasyon daha da demokratik, özgür bir hal alır. Aynı zamanda Maker hareketi herkesin üretime dahil olabileceğini vadeder.
Maker hareketinin tamamen üretici ve yaratıcı bir felsefeye dayanması, elbette ülkemizde de bu kültürün hızla yayılmasını sağladı. Gün geçtikçe topluma nüfuz eden Maker kültürü, STEAM, STEM, robotik veya uygulamalı eğitim gibi seçeneklerle öğrenme alanında fark yaratmaya devam ediyor.
Maker hareketi özellikle gençlere ve öğrenci kesime büyük katkılar sağlıyor. Eğitimciler, malzeme satıcıları, iş yeri sahipleri, girişimciler, ekipman tedarik edenler… 7’den 70’e herkes Maker hareketinden etkilenmekte. Aynı zamanda ekonomi de bu kültürden fayda sağlıyor diyebiliriz.
Şu an ülkemizde 100’den fazla Maker atölyesi bulunmaktadır. Okullarda, firmalarda, üniversitelerde, özel işletmelerde Maker etkinliklerine büyük bir ilgi var. Maker etkinliklerini düzenleyenler, eğitimciler, Maker’lar ve topluluğu oluşturan hemen herkes Türkiye’de bu hareketin var olmasından son derece memnun.